Извлекување на ранливите категории од сиромаштија – приоритет на новиот систем за социјална заштита

Зголемување на износот на социјалната парична помош односно воспоставување на гарантиран минимален доход, јакнење на капацитетите на центрите за социјална работа, развој на социјални услуги на локално ниво, зголемување на опфатот на корисници на детски и образовен додаток со цел извлекување на ранливите категории од сиромаштија, се приоритетите на новите законски решенија во областа на социјалната и детската заштита.

Фокусот ќе биде овие лица да се активираат на пазарот на труд и на таков начин да излезат од сиромаштија. Мерките од овие закони се очекува да ја намалат стапката на сиромаштија од 21 на 18 проценти, а јазот или интензитетот на сиромаштијата за околу 40 проценти.

Ова се ставовите на дел од учесниците на денешната дебата во врска со Предлог законот за социјална заштита.

– Главно е дека социјалната помош драстично се покачува, а од друга страна се јакнат капацитетите на центрите за социјална работа за да може да управуваат со случаи, а се создаваат и можности за развој на социјалните услуги заедно со локалните самоуправи и социјалните партнери. Се зголемува опфатот на лица кои добиваат детски или образовен додаток и сите кои се во социјален ризик или доаѓаат од семејства со ниски приходи ќе можат да ги остварат овие два додатоци, рече министерката за труд и социјална политика Мила Царовска.

Таа посочи дека во моментов корисници на социјална парична помош се околу 24 до 25 илјади лица и оти тие ќе добијат загарантиран минимален доход, но очекува ова право да го остварат дополнителен број граѓани.

– Проекциите добиени преку анализи покажуваат дека би требало да се дојде до 34 илјади корисници затоа што денес еден дел од граѓаните немаат право да остварат социјална парична помош заради бариерите на системот, истакна Царовска.

Таа додаде дека целта на овие реформи се однесува на активирање на лицата, а не само да бидат примени во системот и да бидат заборавени. – Сакаме за одреден период дел од овие лица да извлечеме на пазарот на труд. Ние не очекуваме 100 проценти да бидат извлечени, но оние кои имаат преостаната работоспособност да се приклучат кон овие програми и мерки и да се чувствуваат попродуктивно, рече Царовска.

Првите мерења на резултатите можат да се направат во 2021 година бидејќи е потребно време мерките и активностите да се имплементираат па потоа да се видат очекуваните ефекти.

Професорката од Институтот за социјална работа и социјална политика Маја Геровска Митев вели дека предложените решенија се базирани на искуства и на евиденција и оти ефектот на промена од пристап на исплаќање социјална парична помош кон гарантиран минимален приход е мерен од аспект на тоа какво влијание ќе има врз намалувањето на сиромаштијата.

Таа рече дека стапката на сиромаштија од 21 отсто колку изнесувала во 2016 година се очекува да се намали на околу 18 проценти.

– Можеби во процентни поени не е така големо, но јазот на сиромаштијата или длабочината, интензитетот на сиромаштијата покажува дека ќе се намали за околу 40 отсто, истакна Геровска Митев.

Таа вели дека одредени права кои досега се остварувале ќе се преименуваат и ќе се интегрираат во рамки на други права и оти на таков начин корисниците нема да бидат оштетени.

Корисниците кои сега го користат овој додаток за трето дете на пример, а се во социјален ризик, според неа, во иднина ќе добиваат средства во иста висина на ова право, бидејќи ќе имаат пристап до некои други права како што се гарантираниот минимален приход, детскиот и образовниот додаток. Збирот на овие права, посочи, ќе биде еднаков на правото кои го добиваат како додатокот за трето дете.

За излегување на семејствата од сиромаштија, особено и за намалување на детската сиромаштија, директорот на Првата детска амбасада „Меѓаши“ Драги Змијанац смета дека покрај додатоците треба и да се овозможи вработување на барем еден член од семејството, но и да се следи како тие средства од обезбеденото вработување или од државата се користат и дали децата од тие семејства се вклучуваат во претшколското и основното образование.

– Центрите за социјални работи треба сите ранливи семејства да ги става под надзор и да се види како тие родители го остваруваат родителското право и дали средствата што ги добиваат од државата и од вработување на барем еден член од семесјтвото ќе обезбедат вклучување на децата во претшколските установи или основното образование, рече Змијанац.

Социјалната реформа треба да почне да се применува од почетокот на наредната година.