Објавена годишната програма и резултатите од годишниот конкурс за финансирање проекти од национален интерес во културата за 2018

Со годишната програма на Министерството за култура за проекти од национален интерес во културата за 2018 година обезбедуваме средства за динамична културна програма низ целата земја, ја подобруваме инфраструктурата и условите за вработените и за публиката, ги отвораме установите за независната културна сцена, создаваме нови програми, ги зголемуваме можностите за поддршка за сите актери во културата и обезбедуваме механизми за суштинска вклученост на сите засегнати страни во процесите на креирање на културните политики.

Ова денеска го истакна министерот за култура Роберт Алаѓозовски на прес-конференција на која ја презентираше годишната програма и резултатите од годишниот конкурс за проекти од национален интерес во културата за 2018 година. Посочи дека обезбедиле силна поддршка за културни проекти кои градат едно општество за сите, децентрализација на културата и еднаков пристап до неа, за сите граѓани подеднакво и дека програмата ја носат во законскиот рок - 45 дена од донесувањето на Буџетот на Република Македонија за 2018 година.  

- За илустрација - во ликовната, музичката, фолклорната и драмската дејност, во 2016 година беа пристигнати 1.556, во 2017 година 1.593 проекти, а на годинашниот конкурс пристигнаа 2.066 проекти - 500 проекти повеќе, или над 25 отсто пријави повеќе. Тоа покажува дека е зголемена довербата во институцијата и успешноста во популаризацијата на конкурсот во јавноста. И покрај зголемениот број, или 5.018 пријави вкупно, Министерството одобри над 50 отсто од сите пристигнати апликации, што ја демонстрира нашата заложба да им излеземе во пресрет на уметниците и културните работници во најголема можна мера, рече Алаѓозовски.

Потенцира дека нивна прва цел била да ги отстранат сите аномалии што со години се провлекувале низ селектираните програми, а кои јавноста ги критикувала.

- Во програмата веќе не постои партиска, идеолошка или каква било друга негативна селекција. Програмата овозможува простор за сите уметници и за сите манифестации што имаат повеќегодишна традиција. Зад одлуките за неизбор стојат автономно конкурсните комисии и нивните образложенија за неисполнување на критериумите и потфрлање на квалитетот. Ветивме и ја остваруваме транспарентноста во целиот конкурсен процес и во објавувањето на резултатите. Таа е драстично зголемена во однос на минатото, истакна Алаѓозовски.

За време на конкурсниот период, посочи, обезбедивме две јавни консултативни средби и една консултативна сесија онлајн за потенцијалните апликанти, на кои присуствуваа и учествуваа стотици апликанти. Нагласи дека за првпат го објавуваат списокот на одобрени проекти со побарани и одобрени суми, а за првпат се објавуваат и составите на комисиите. 

- Транспарентноста и отчетноста пред граѓаните е наш врвен приоритет. Домаќинското работење и одговорноста кон парите на граѓаните беше наш водечки принцип во процесот. Освен поддршката за проектите, преку Годишната програма обезбедивме средства и за раздолжување од обврските создадени со мегаломанското и неодговорно трошење во изминатите години, како и за создавање основни услови во установите и дејностите, по долгогодишна негрижа и запоставување, рече Алаѓозовски.

Анализата на резултатите од конкурсот, рече министерот, покажува дека годинава имаме далеку порамномерна и поправична дисперзија на средствата од минатите години, во однос на етничката, географската, родовата застапеност, застапеноста на маргинализирани заедници, застапеноста на различните дејности и застапеноста на проектите што доаѓаат од вонинституционални апликанти.

Освен тоа, посочи, Министерството за култура од овој циклус воведе целосно нова конкурсна апликација за интердисциплинарни проекти, со што ја демонстрира и во пракса заложбата за приклучување на македонската култура кон современите и иновативни светски трендови.

- Врвен приоритет меѓу сите програми е заштитата на културното наследство. Сите загрозени фрески, икони, историски објекти, како на пример црквата во Курбиново, Скопскиот акведукт, фреската Св.15 Тивериополски маченици, се планирани или за директна конзервација или за изработка на основен проект, што е прв чекор во нивното санирање и заштита. Заштита им беше потребна и на многу објекти на културата низ целата земја, поради долгогодишно отсуство на грижа и финансии. Обезбедивме средства за санација на сите загрозени објекти на националните установи. Со посебна програма од 60 милиони денари, ќе спроведеме акција за реконструкција на покриви во над 20 објекти, рече Алаѓозовски.

Во музичко – сценската дејност обезбедиле средства и за фестивали на алтернативните жанрови – рок, електронска и светска музика, а поддржавме и повеќе џез манифестации покрај веќе етаблираните фестивали. Знаејќи ја лошата економска кондиција на општините и долговите што тие ги наследија, рече Алаѓозовски, поддржавме многу манифестации, чијшто директен или индиректен организатор се самите општини, како Опен фест, Бит Фест, Д-Фестивал и други.

Потенцира дека многу културни манифестации и истакнати уметници, кои со години беа игнорирани, првпат влегуваат во програмата или за првпат добиваат достоинствена поддршка, а зголемени активности предвидуваат и за меѓународното претставување на важните меѓународни саеми на книга.

- Министерството за култура од оваа година го активира целосно Секторот за книга при Министерството и го презема меѓународното претставување и презентирање на издавачката продукција и литературата од нашата земја, преку концептуално презентирање на автори и дела од Македонија прилагодено на тематските фокуси на саемите, што ќе ги зајакне меѓународните претставувања на македонската книжевност и издаваштво, додаде Алаѓозовски.

Претседателката на Комисијата за издавачка дејност, Оливера Ќорвезировска рече дека практиките на паушално одлучување врз нерелевантни книжевни и издавачки параметри, се обиделе да ги укинат со јасни критериуми што самите си ги задале, ги пропишале и ги применуваат.

- Прв водечки критериум беше определувањето на статусот на авторите како носечки столбови на издавачките програми, веднаш потоа и нивните хонорари и враќањето на достоинството на домашните автори од сите генерации и провениенции. Се трудевме да опфатиме повеќе жанрови, не поддржавме второ издание на ниту една книга од ниту еден автор пријавен од издавач или како физичко лице со длабока увереност дека реизданијата не се предмет на поддршка во годишната издавачка програма на Министерството за култура, рече Ќорвезировска.

Потенцира дека донеле одлука преведувачите да бидат наведени на списокот со резултатите заедно со авторите и насловите на книгите што се преведуваат, книгите кои добиле поддршка за превод со конкретен преведувач можат да бидат објавени само со неговиот превод. Додаде дека не поддржале превод на ниту една книга која е веќе преведена на македонски јазик и превод од индиректен јазик на ниту едно современо, ниту дело од претходните книжевни епохи, а преводите од класичните јазици ги третирале како врен културен приоритет. 

Членот на Комисијата за интердисциплинарна дејност, Ѓорги Јовановиќ рече дека Министерството за култура отворило ново институционално поглавје со сфера која е значајна на светската културна сцена.

- Комисијата ги разгледа сите пријавени проекти вкупно 96 поднесени од 73 правни лица и 23 физички лица. До министерот за култура Комисијата достави предлог за прифаќање на 71 проект, односно речиси 74 отсто од апликациите, додаде Јовановиќ. 

Годишната програма за проекти од национален интерес во културата за 2018 година е објавена на веб-страницата на Министерството за култура.